Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte,
Theo SCMP, Trung Quốc và Philippines vừa qua đã ký thêm 6 thỏa thuận, nâng tổng đầu tư của Bắc Kinh vào quốc gia Đông Nam Á vào khoảng 924 triệu USD. Con số này vẫn còn là rất hạn chế so với lời cam kết đầu tư 9 tỉ USD khi ông Duterte lên nắm quyền năm 2016.

Điều này dẫn đến những chỉ trích của giới phân tích ở Philippines, khi chính sách ngả về Trung Quốc của ông Duterte chưa tạo nên sự thay đổi lớn. Thỏa thuận mới bao gồm việc xây dựng một cây cầu trị giá 530 triệu USD, nối các đảo Panay và Guimaras thuộc miền trung Philippines.

Phó Thủ tướng Trung Quốc Hồ Xuân Hoa đã tham dự lễ kí kết các thoả thuận tại Manila hồi tuần trước. Ông Hồ Xuân Hoa sau đó có cuộc gặp với ông Duterte để khẳng định sự quan tâm của Bắc Kinh đối với việc đưa các mục tiêu phát triển cơ sở hạ tầng của Philippines vào trong khuôn khổ Sáng kiến Vành Đai và Con đường.

Năm 2016, ông Duterte sau khi chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử, đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và chứng kiến lễ kí kết 27 thoả thuận hợp tác song phương, đánh dấu cải thiện quan hệ hai nước.

Trải qua 3 năm, ông Duterte đã nhiều lần đích thân sang Trung Quốc, ký nhiều bản ghi nhớ nhưng đầu tư vào Philippines của Trung Quốc vẫn hết sức hạn chế. Trong chuyến thăm của ông Duterte năm 2018, hai bên chỉ có một thỏa thuận cho vay 224 triệu USD để xây dựng một con đập và 280.000 USD để thực hiện hợp đồng tư vấn cho một dự án đường sắt.

Ông Duterte đưa quan điểm ngả về Trung Quốc để mang lại lợi ích cho nền kinh tế, nhưng các con số cho thấy điều ngược lại. Kim ngạch nhập khẩu của Philippines từ Trung Quốc đạt mức 22 tỷ USD trong năm 2018, nhưng xuất khẩu sang Trung Quốc chỉ đạt 8,8 tỷ USD.

Trong số các dự án tại Philippines nhận tài trợ từ Trung Quốc, chỉ có dự án thuỷ lợi dọc sông Chico với giá trị 62 triệu USD bằng vốn vay ưu đãi và hai cây cầu ở Manila là đang bắt đầu thi công.

Trung Quốc khá dè dặt với các dự án đầu tư vào Philippines.

Alvin Camba, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại trường đại học Johns Hopkins, cho rằng các dự án nằm trong khoản cam kết 9 tỷ USD của Trung Quốc có thể đã bị trì hoãn do "các yếu tố về thủ tục”. Việc Trung Quốc thay đổi hay trì hoãn các khoản đầu tư nước ngoài là không hiếm, Camba nói.

Wilson Lee Flores, doanh nhân người Philippines gốc Trung Quốc, nói “hệ thống luật pháp của Philippines đòi hỏi các khoản vay và dự án cần có sự minh bạch. Mọi thứ phải trải qua các giai đoạn thẩm tra và đánh giá, do đó các dự án sẽ không được thông qua ngay lập tức”.

Flores nói quy trình xét duyệt dự án đầu tư của Trung Quốc vào Philippines khó khăn hơn là các dự án đầu tư của Nhật Bản.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã đề ra Sáng kiến "Xây, Xây, Xây” sử dụng vốn đầu tư nước ngoài, bao gồm Trung Quốc, nhưng một số dự án cụ thể cần phải đánh giá lại. Bên cạnh đó, nhà thầu Trung Quốc cũng trì hoãn rót vốn vào một số dự án vì nhiều lý do khác nhau.

Các chuyên gia cho rằng, sự chậm trễ này không chỉ do nạn quan liêu, mà còn cho thấy Bắc Kinh không hề vội vàng ở Philippines. Nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn, nhiều khoản đầu tư nước ngoài ở châu Phi tỏ ra không hiệu quả, khiến giới lãnh đạo Trung Quốc phải đánh giá lại tiến độ cho vay, và điều này cũng ảnh hưởng đến chiến lược của ông Duterte.

Có thể nói, các dự án đầu tư mới của Trung Quốc vào Philippines, thể hiện bằng chuyến thăm của Phó Thủ tướng Hồ Xuân Hoa, vẫn còn rất hạn chế và chỉ mang ý nghĩa cầm chừng nhiều hơn.