Sau cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện vào cuối chiều ngày 13/1 (theo giờ địa phương), với 232 nhà lập pháp ủng hộ và 197 người bỏ phiếu chống, ông Trump trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mỹ bị luận tội hai lần.

Cuộc luận tội đầu tiên kết thúc với việc Tổng thống Trump được Thượng viện tha bổng. Nói cách khác, vào cuối năm 2019 và đầu 2020, đảng Dân chủ tại Quốc hội đã tìm mọi cách buộc ông phải chịu trách nhiệm về hành xử của mình, nhưng tất cả những nỗ lực đó đều bất thành.

Theo tờ Politico, Tổng thống Trump chưa bao giờ yếu thế như lúc này. Bởi sau những sự kiện xảy ra trong vài tháng qua, đặc biệt trong những tuần khó khăn khi ông thất cử; những rắc rối tài chính lờ mờ; sự nguy hiểm của viễn cảnh pháp lý; tỉ lệ ủng hộ xuống thấp kỷ lục mới; các đảng viên Cộng hòa quay lưng lại, ông cũng chưa bao giờ ở tình thế “bê bết” đến mức như vậy.

Nhưng bất chấp điều đó, nhà lãnh đạo Mỹ luôn sở hữu một sức mạnh kỳ lạ để sống sót qua những khoảnh khắc khủng hoảng, chuyển đồi luồng dư luận tiêu cực thành một loại “chất phóng đẩy” mới. Đó là một phần nguyên nhân khiến ông cảm thấy mình như bất khả xâm phạm.

Câu hỏi đặt ra là lần này, trước một phiên phán xử ở Thượng viện, Tổng thống mãn nhiệm Donald Trump liệu có thể một lần nữa vượt qua.

“Những lời chỉ trích là nhiên liệu”

Alan Marcus, người từng phụ trách giao tế cho ông Trump nhận xét: “Ông ấy được tiếp năng lượng bởi những lời chỉ trích. Đây là nhiên liệu của ông ấy”.

Max Steele, người điều hành truyền thông cho cái gọi là Phòng Chiến tranh với Trump của Siêu Ủy ban Hành động chính trị (PAC) đảng Dân chủ cho biết: “Một trong những bài học quan trọng mà chúng tôi học được từ năm 2015 qua 2016 là không bao giờ, không bao giờ được loại bỏ hoặc đánh giá thấp ông ấy”.

Xe mang khẩu hiệu đòi luận tội Tổng thống của đảng Dân chủ ở thành phố Boston. Ảnh: Sky

Cần phải nhắc lại là nếu bị kết án trong vụ luận tội lần hai, ông Trump sẽ bị cấm tái tranh cử tổng thống. Hoặc nếu sau đó, ông bị đẩy đến tình cảnh hủy hoại tài chính vĩnh viễn, bị truy tố và kết tội, thậm chí nếu bị bỏ tù… thì đó sẽ là lần đầu tiên ông mới hoàn toàn phải chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên đã nửa thế kỷ qua, không một ai có thể ngăn chặn ông. Năm 1973, Bộ Tư pháp kiện ông Trump (cùng cha ông và công ty của họ), cáo buộc hành động phân biệt chủng tộc trong việc cho thuê hàng chục tòa nhà chung cư ở New York. Với sự trợ giúp của luật sư Roy Cohn, doanh nhân Trump mới ở độ tuổi 20 đã biến thứ có thể là một vết nhơ khi khởi nghiệp thành một bệ phóng tuyệt đối. Ông đã biến thua thành thắng.

Ảnh hưởng trong đảng Cộng hòa

“Tôi nghĩ ảnh hưởng của ông Trump trong đảng và chủ nghĩa Trump của đảng Cộng hòa sẽ không thay đổi chút nào”, Stuart Stevens, chiến lược gia hàng đầu cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2012 của cựu Thượng nghị sĩ Mitt Romney, nhận xét.

Tổng thống đắc cử Biden thúc giục Thượng viện tiến hành phiên tòa luận tội ông Trump

Rick Wilson, thành viên chủ chốt của Dự án Lincoln chống Trump cũng cho rằng: “Tôi nghĩ việc cố gắng lật đổ chính phủ hợp pháp của Mỹ sẽ được cơ sở của ông ấy coi như một huy hiệu danh dự”. Trong khi đó, Brendan Buck, cựu trợ lý của các nghị sĩ Cộng hòa hàng đầu như John Boehner và Paul Ryan, cho rằng, ông Trump vẫn là "ứng cử viên đảng Cộng hòa có khả năng nhất” vào năm 2024. Và ngay cả khi ông không có khả năng đó, thì cũng không có nghĩa là cái tên Trump không tiếp tục có ảnh hưởng lớn trong đảng Cộng hòa và đời sống nước Mỹ nói chung.

Một số đồng minh thân cận nhất của ông Trump đã đưa ra các lập luận chống lại cáo buộc của Hạ viện về “xúi giục bạo loạn” và “mối đe dọa với an ninh quốc gia và nền dân chủ”.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi giơ bản điều khoản luận tội Tổng thống Trump mà bà vừa ký ngày 13/1. Ảnh: Getty Images

Họ mô tả các điều khoản luận tội là sự tiếp nối một cách nguy hiểm những nỗ lực không ngừng nghỉ của đảng Dân chủ nhằm phế truất tổng thống. Theo các thành viên Cộng hòa, nỗ lực này đã được thực hiện ngay từ giây phút đầu tiên ông Trump bước vào phòng Bầu Dục.

Hạ nghị sỹ Jom Jordan, bang Ohio nhấn mạnh, cuộc luận tội lần này dựa trên mong muốn của đảng Dân chủ muốn “loại bỏ tổng thống”. Ông Jordan nêu bật những thành tựu của Tổng thống Trump trong 4 năm cầm quyền, đồng thời cáo buộc đảng Dân chủ thúc đẩy “tiêu chuẩn kép” để đạt được các mục đích chính trị.

Hạ nghị sỹ Darrell Issa, bang California cũng lên tiếng bảo vệ tổng thống, đồng thời cáo buộc phe Dân chủ sử dụng cuộc bạo loạn tại trụ sở Quốc hội để đạt được mục tiêu dài hạn của họ. “Về cơ bản, Tổng thống đã hành động nhất quán trong suốt 4 năm qua. Ông ấy đã tập hợp những người ủng hộ và kêu gọi thực hiện các cuộc biểu tình hòa bình. Hôm nay, Hạ viện đang cố gắng trừng phạt tổng thống không phải do vụ việc xảy ra tuần trước mà vì những điều ông ấy đã làm suốt 4 năm qua”, nghị sĩ Darrell Issa nói.

Có một chủ đề phản đối luận tội mà đảng Cộng hòa đã xem xét và nhất trí trong thời gian gần đây, đó là phe Dân chủ sẽ chỉ làm bùng phát thêm các vụ bạo lực và khoét sâu sự chia rẽ trong lòng đất nước nếu tiếp tục tìm cách trừng phạt tổng thống.

Khó qua ải Thượng viện

Với việc đang chiếm đa số tại Hạ viện, phe Dân chủ không mấy khó khăn để thông qua điều khoản luận tội Tổng thống Trump và đẩy tiến trình tới Thượng viện, nơi có quyền kết tội hay tha bổng.

Nhưng Thượng viện Mỹ lúc này đang trong thời gian nghỉ và chỉ nhóm họp trở lại vào ngày 19/1 tới, tức chỉ một ngày trước lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Joe Biden. Như vậy, phải sớm nhất đến ngày 19/1, kết quả biểu quyết và điều khoản luận tội ông Trump từ Hạ viện mới được Thượng viện xem xét.

Theo đúng quy trình, phiên xử tại Thượng viện sẽ bắt đầu lúc 13h ngày 20/1. Rắc rối lớn hơn bắt đầu từ đây, bởi khi đó ông Trump đã trở thành cựu tổng thống. Điều này dẫn tới câu hỏi liệu một cựu tổng thống có bị luận tội và xét xử hay không?

Lãnh đạo phe đa số đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell. Ảnh: AP

Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện, ông Chuck Schumer, được cho là đã hối thúc thượng viện nhóm họp khẩn cấp trước ngày 19/1 để tránh tình huống nói trên. Nhưng điều này chỉ có thể xảy ra nếu lãnh đạo phe Cộng hòa đang chiếm đa số là ông Mitch McConnell đồng ý. Theo tờ New York Times, mặc dù cho biết ủng hộ tiến trình luận tội Tổng thống, song ông Mitch McConnell vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng.

Đó là còn chưa kể, để kết tội ông Trump, cần phải có ít nhất 2/3 phiếu thuận tại Thượng viện, tức khoảng 67 thượng nghị sĩ đồng ý. Đảng Dân chủ hiện chỉ có 48 ghế do hai thượng nghị sĩ đắc cử ở Georgia chưa tuyên thệ. Điều này đồng nghĩa nếu muốn kết tội ông Trump trước ngày 20/1, họ phải tìm kiếm thêm sự ủng hộ của ít nhất 17 thượng nghị sĩ Cộng hòa.

Nếu đảng Dân chủ không tập hợp được số phiếu cần thiết để kết tội Tổng thống, ông Trump nhiều khả năng sẽ được tuyên bố trắng án giống như trong quá trình luận tội trước đó vào năm 2020.