Người ta thường bảo: Giới trẻ đi làm như "manh chiếu mới". Công việc chưa từng trải, kinh nghiệm bập bõm khiến nhiều thứ đụng vào đều phải đi kèm câu hỏi. Nhất là còn tiếp cận với nhiều thứ mới như văn hóa công sở, sếp mắng gay gắt... thì nhất định trong đầu có nhiều băn khoăn.

Sếp mắng 1 câu, nghĩ sếp cay nghiệt. Lặp lỗi sai nhiều lần, nghĩ bản thân kém cỏi... Cộng thêm tư tưởng "không xin được chỗ này thì ta xin chỗ khác" khiến nhiều bạn trẻ từ bỏ công việc quá sớm dù môi trường đang cực kỳ thuận lợi với mình.

Ở phía ngược lại, nhiều công ty cũng vì coi GenZ là người mới nên đối xử thiếu công bằng, dùng chiêu "ma cũ bắt nạt ma mới" hay làm những hành động quấy rối cả mặt hành động lẫn tinh thần.

Vậy làm sao để GenZ biết mình đang muốn từ bỏ công việc vì bất công hay vì lòng tự ái cá nhân quá cao?

Để có một góc nhìn mở hơn trong câu chuyện này, chúng tôi lại lập bàn tròn hội ý với các tác giả của nhóm Hello GenZ. Và đây là những phản biện thú vị của các bạn ý về vấn đề văn hóa khi mới đi làm.

Đức Mạnh (22 tuổi, Học viện Tài chính)

Trong tuần đầu tiên mình mới đi làm, có chị trưởng phòng tài chính giao công việc mở tài khoản ngân hàng ngoại tệ. Với sự lơ ngơ của đứa mới ra trường, mình không biết nên làm gì và làm thế nào. Suốt 3 ngày liên tục là câu nói của chị: "Em không biết cái gì cả", "Cái này không cần dạy", "Em phải tự tìm hiểu rồi tư duy", "Có thế cũng chưa xong"...

Xin mẫu từ chậm, không giục ngân hàng cung cấp => "Lười, ngáo ngơ". Không biết công ty đã từng mở tài khoản chưa => "Kém". Đỉnh điểm, chị ngồi với các anh chị quản lý trực tiếp và bảo nó như thế mà cũng tuyển trước mặt mình.

Mình sốc lắm, vì không phải cái gì cũng được phép từ từ học cho quen, sợ vì nghe nhiều người nói bóng gió về mình. Hậu quả lâu dần thành nhờn kệ bỏ qua, miễn vẫn trả lương đầy đủ cho mình thì chị thoải mái nói gì thì nói.

Minh Hằng (21 tuổi, Đại học Ngoại thương)

Hồi đầy mình làm part-time ở 1 agency. Trước khi làm việc cũng có trao đổi với sếp là sẽ có những buổi vướng bận trên trường, làm bù phần nghỉ ở nhà rồi gửi lại sếp. Mình vẫn luôn tuân thủ giao kết đấy.

Có 1 đợt tầm 2-3 ngày thì mình lu bù việc trên trường, những vẫn hoàn thiện đủ sản phẩm những ngày không ở văn phòng. Công việc online, check inbox, report các vấn đề vẫn diễn ra bình thường.

Nhưng 1 chị lại gọi điện nói lớn: "Em có định làm việc nữa không? Em không đến công ty thì có thể nghỉ việc đấy". Lúc đấy rất ấm ức, vì công việc vẫn hoàn thiện, còn vấn đề cá nhân đã trao đổi từ trước và được chấp thuận.

Thu Vân (19 tuổi, trường THPT Bắc Thăng Long)

Mình cảm thấy vừa tổn thương, vừa tự ti, và một phần có lỗi. Tổn thương vì nhiều lúc mình đã cố gắng lắm rồi nhưng lại chưa đạt được kết quả như ý muốn. Khi đó, cảm giác sếp không nhận ra được sự cố gắng của mình nên hơi buồn.

Mình cũng cảm thấy tự ti và có lỗi vì việc của mình mà vẫn để xảy ra sai xót làm ảnh hưởng đến mọi người. Rồi cảm thấy phải xem lại chỗ nào còn chưa được, bản thân mình thiếu xót điểm nào.

Thúy Quỳnh (20 tuổi, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông)

Mới đi làm và bị vùi dập bao giờ cũng có cảm giác tổn thương lòng tự trọng và nghi ngờ năng lực chính mình. Mình có nhớ 1 câu sếp cũ từng nói rằng: Đừng nghĩ mình là sinh viên mà có đặc quyền được phép sai, chủ quan hay nghĩ công việc chỉ làm được đến thế.

Mình quan sát thái độ các bạn sinh viên sau khi bị mắng chỉ có 2 hướng: Một là từ bỏ trong ấm ức, hai là nhẫn nhịn làm việc và sửa sai.

Hà Vân (18 tuổi, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM)

Mình nghĩ là có, đó là những va vấp đầu đời. Mình đang là sinh viên, tuổi học hỏi và trải nghiệm. Khi đang hào hức và tâm huyết với công việc nào đó mà bị mắng rất tủi thân. Lúc đầu là "manh chiếu mới", chưa biết mình ở đâu, năng lực như thế nào hay thiếu xót cái gì nên không biết/không dám nói rõ quan điểm của mình với sếp khi bị chỉ trích.

Kiều Anh (20 tuổi, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM)

Mình nghĩ mới đi làm việc bị la, bị nói là điều đương nhiên nên nhạy cảm và tổn thương là chắc chắn có. Nhưng sau đó, cách vượt qua thế nào mới đáng nói. Còn sếp thì có nhiều người, nhiều cách làm việc với nhân viên khác nhau, quan trọng là lời nói và hành động với nhân viên thế nào. Lời nói là thứ dễ khiến người khác âu lo, tổn thương và suy nghĩ nhiều.

Thúy Quỳnh (20 tuổi, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông)

Mình nghĩ dựa vào cách phê bình. Sếp mean là khi họ công kích cá nhân, thay vì nói nhân viên sai ở đâu, gặp vấn đề tư duy gì. Họ không đưa ra giải pháp, không hướng dẫn nhân viên khắc phục vấn đề còn thiếu xót ở đâu. Như khi làm sai, sếp không chịu làm mà mắng mỏ và đưa ra những từ như "lười", "chậm chạp", "béo ú"...

Minh Hằng (21 tuổi, Đại học Ngoại thương)

Ai cũng bảo mới đi làm thì nên tìm 1 người sếp giỏi, nhưng không ai nhắc đến chuyện người đó nên là người tốt. Mình sợ những người sếp thao túng tâm lý. Sinh viên chúng mình mới 20 tuổi đầu, còn rất e dè trong chuyện phản biện lại sếp nên cứ nhẫn nhịn chịu đựng, hay bỏ ngang công việc.

Hà Vân (18 tuổi, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM)

Có. Mình nghĩ sinh viên có quyền được sai. Nhưng sai rồi để sửa, để cải thiện và học hỏi. Không nơi nào muốn giữ một người không có chí tiến thủ, luôn lặp cái sai của mình. Là sinh viên thì sự tò mò để học hỏi rất lớn. Nếu là người có học thức, mình nghĩ nếu sai thì họ sẽ tự tìm cách để cải thiện chứ không muốn sai tiếp đâu.

Kiều Anh (20 tuổi, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM)

Mình nghĩ nó không thể đặc quyền, và không ai có quyền được xem là đặc quyền. Có thể sinh viên mới đi làm sẽ không làm đúng, bị nhiều lỗi nhưng sẽ phải sửa lại cho đúng, làm lại cho hoàn thành, rút kinh nghiệm để không còn phải va vấp vào những cái sai đó nữa.

Kiều Anh (20 tuổi, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM)

Cả hai cùng sai vì có muôn vàn cách để không làm tổn thương nhau. Mình nghĩ lúc đó dừng hợp tác làm việc cùng sẽ không ai phải lăn tăn, ảnh hưởng đến quyền lợi, mục đích và công việc của nhau. Lỗi thì là lỗi, nhưng ai cũng có quyền được tôn trọng, dù lớn hay nhỏ.

Hà Vân (18 tuổi, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM)

Lỗi của mình, sếp mắng là đúng, nhưng sự xúc phạm chưa bao giờ là đúng cả. Dùng lời lẽ xúc phạm ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm của người khác lại vi phạm Pháp luật rồi. Hơn nữa, nó chỉ làm vấn đề càng thêm bức xúc chứ không giải quyết được. Giữa sếp và nhân viên nên có cách giải quyết phù hợp để đem lại hiệu quả công việc cũng như mối quan hệ xung quanh.

Đức Mạnh (22 tuổi, Học viện Tài chính)

"Sếp mắng nhân viên khi làm sai" thì cả 2 đều phải nhận sai. Một người lãnh đạo không thể quản lý hay định hướng nhân sự, còn 1 nhân viên lại mắc lỗi sai nghiêm trọng hay quá nhiều lần. Sự thất bại trong công việc là rõ ràng!

Đọc Chậm

Nghệ thuật hỏi chuyện đi vào lòng người: Hỏi sao cho người khác vui vẻ, bản thân được lợi? "Thánh một chân" Lương Phi: Từ cậu bé bị gã tâm thần chém mất chân đến hành trình trở thành YouTuber tử tế Tân Hoa hậu Việt Nam lộ comment nói bậy trước khi đăng quang: Có ai tự đánh giá mình không tốt sau vài ba câu bông đùa? xem chi tiết

Sinh viên đi làm thêm: Có đáng đánh đổi việc học để nhận về mấy triệu đồng?